Een overdreven vorm van perfectionistisch gedrag kan bij de persoon in kwestie heel wat stress teweegbrengen. Indien er niets gewijzigd wordt aan dit gedrag leidt deze langdurige stress bovendien niet zelden tot een burn-out. Over perfectionisme vind je op deze website heel wat informatie terug. Ik wil hier echter even dieper inzoomen op de ontstaansredenen ervan.
Een overdreven vorm van perfectionisme vanuit faalangst
Het perfectionismepatroon ontwikkelt zich meestal reeds vroeg in de kindertijd. Het kind krijgt het gevoel dat het “niet oké” is en gaat onbewust bepaalde mechanismen ontwikkelen om ervoor te zorgen dat het wel oké is. Hierdoor ontstaat een soort “pleaser”gedrag dat meestal leidt tot sterke prestaties maar tegelijk zeer belemmerend en vermoeiend kan zijn voor de persoon zelf, waardoor hij/zij zich niet ontwikkelt tot een “vrije” volwassene. Een stukje van het perfectionistisch gedrag is meestal aangeboren. Sommige persoonlijkheden hebben dus van nature meer aanleg dit patroon te ontwikkelen.
Een hechtingsprobleem
Echter, er is bijna steeds ook een niet te onderschatten omgevingsfactor. De ouders en/of leerkrachten op school spelen hierin meestal een belangrijke rol. Indien zij van kleins af aan onredelijk hoge verwachtingen stellen aan het kind, dan wordt er automatisch een grote prestatiedruk op het kind gelegd. Voorbeelden hiervan zijn ouders of leerkrachten die een overdreven sterke nadruk leggen op het belang van goede punten op school. Door deze focus op prestaties kan het kind zelden of nooit een zorgeloos kind zijn en gaat het zich op een heel andere manier aan zijn omgeving “hechten”. Er is bij perfectionistische kinderen dus geen normaal hechtingspatroon aanwezig en laat dat nu juist een essentieel element zijn opdat het kind zich zou kunnen ontwikkelen tot een zelfzekere, niet angstige volwassene.
Gebrek aan aandacht en liefde
Een andere mogelijke omgevingsfactor die ertoe kan bijdragen dat het kind perfectionistisch gedrag ontwikkelt, zijn omgevingen waarbij de ouders van het kind te weinig aanwezig zijn OF geen verantwoordelijke ouderrol opnemen. Ouders die een eigen zaak hebben en constant aan het werk zijn dwingen het kind onbewust om op zeer jonge leeftijd “zijn/haar plan te trekken” en een grote verantwoordelijkheid op zich te nemen. Het kind voelt zich hierdoor reeds op jonge leeftijd verplicht om zeer zelfstandig te worden en gaat dit op latere leeftijd blijven doen door een overdreven sterk verantwoordelijkheidsgevoel te ontwikkelen. Als volwassene voelt hij/zij zich dan verantwoordelijk voor alles wat er misloopt, ook al is hij/zij hier helemaal niet verantwoordelijk voor. Ook ouders die geen verantwoordelijke ouderrol vervullen (ik denk dan vb. aan alcoholisme of criminaliteit) dwingen het kind reeds op vroege leeftijd in de ouderrol. Ook in deze situaties heeft het kind geen gezonde hechting met zijn/haar omgeving.
Te hoog verwachtingspatroon
Tenslotte is er nog een belangrijke oorzaak van perfectionisme die vaak niet wordt vermeld maar die ik wel reeds bij verschillende van mijn klanten heb waargenomen. Kinderen die van nature zeer getalenteerd zijn in iets gaan bij hum omgeving onbewust ook een soort verwachtingspatroon creëren. Ouders en familie gaan dan namelijk onbewust verwachten dat het kind dit talent steeds verder gaat ontwikkelen of er op z’n minst even sterk blijft in uitblinken. Dit legt op een zeer onbewuste manier ook een druk op het kind in kwestie. Het kind voelt hier namelijk ook de noodzaak om steeds even goed of beter te presteren, teneinde zijn/haar omgeving niet teleur te stellen. Ik vind het belangrijk om deze oorzaak van perfectionisme voldoende aandacht te geven omdat het op zo’n subtiele en goed bedoelde manier gebeurt dat de omgeving zich hier meestal totaal niet van bewust is. De druk die hierdoor wordt gelegd is dan ook zeer onzichtbaar, zowel voor de omgeving als voor het kind zelf. En toch kan dit ervoor zorgen dat hetzelfde perfectionismepatroon zich gaat manifesteren.
Wil je meer info over perfectionisme?
Denk je dat jij of jouw kind worstelt met dit patroon en heb je interesse voor een kennismakingsgesprek rond perfectionisme? Aarzel dan niet om ons te contacteren: +32 496 500 533 of info@positivibes.be